Papua: ik weet niet hoe dat bij jullie werkt, maar de naam alleen al roept bij mij allemaal beelden (en verwachtingen ) op.

Een oud Nederland stukje grondgebied (zoals wij het zien, maar de gemiddelde Papuan denkt daar wat anders over...) waarvan nog geen honderd jaar geleden het binnenland nog totaal onbekend was. Op de hoogvlaktes werden tot in 2006 nog stammen ontdekt die tot dan toe geen kontakt hebben gehad met de 'beschaving'. Men verwacht dat er nog steeds stammen zijn die geheel geisoleerd leven.

Met beelden van mannen met peniskokers op mijn netvlies vertrokken we dan ook naar Papua. Via een kleine omweg (Cairns-Sydney, Jakarta, Paua, het wereld ticket heeft ook nadelen...)belanden we dan eindelijk in Sentani, een wijk van Jayapura, de hoofdstad van Paua. Een vochtige hitte omhelst je op het moment dat je het vliegtuig verlaat, het wordt weer even wennen....Na de gebruikelijk taferelen bij het verlaten van het vliegveld (taxichaufeurs proberen wat extra te verdienen en zijn wat opdringerig, gidsen dienen zich al aan en iedereen heeft wel een goed en goedkoop hotel voor je) komen we terecht in een van de betere hotels van Sentani (de beste was vol en hier naar de beste zoeken betekent niet dat je een luxe beest bent, maar dat je een kamer wil met een douche en een schoon bed.....). Naar Sentani begrippen een goed hotel, met een bed een toilet en een Mandi (een bak met water waar je water uit kunt scheppen om te 'douchen' en om het toilet mee door te spoelen want 'flushen'werkt niet.Toch maar even het muskietennet opgehangen, want niet alleen komt hier malaria vol, de muggen bekijken ons al bloeddorstig aan vanaf het plafond sinds het moment dat we binnen komen....

Oke , aan de slag. Wij hebben drie dingen op de agenda staan: 1 een vergunning regelen om naar de Baliem Vallei te mogen, 2, een ticket voor de vlucht kopen naar naar Wamena (hoofdstadje van de Baliem vallei...) en drie als het kan al de naam achterhalen van een goede gids (er doen wat spookverhalen over niet betrouwbare gidsen de ronde op het internet).

De Surat Jalan

Om in de Baliemvallei (de hoogvlakte die tot 1930 'onbekend' was en waar de stammen wonen waar de mannen met peniskokers rondlopen))te mogen trekken moet je een speciale travel permit halen bij de lokale politie. De lonely planet gepakt om erachter te komen waar het lokale politibureau zich bevindt en op zoek naar een taxi. De taxichauffeurs spreken net zo goed Engels als ik Bahas Indonesia en dus met handen en voeten en enige hulp van de locale polisi komen we uiteindelijk op het juiste adres, dwz anders dan in de LP stond aangegeven... Normaal gesproken is zo'n vergunning gratis maar aangezien de politie hier enigszins corrupt is ( zo zien ze het zelf niet, als je een graantje kunt meepikken dan doe je dat, dat is normaal...)en het zondag is mogen we 60.000 rupiahs aftikken. Klinkt veel, maar is toch maar zo'n 4.2 Euro. Dit blijkt een voorproefje te zijn van de bureaucratie die wij vaker gaan aantreffen. Deze Surat Jalan zoals de vergunning heet, moet je in elk hotel, dorp waar je doorheen trekt laten zien en in elk dorp waar je slaapt moet je een kopie achterlaten bij de lokale politie (met de nodige 'administratiekosten' uiteraard).

Een ticket verkrijgen blijkt verrassend eenvoudig. De lokale maatschappij (Trigana) vliegt 4-6 keer per dag en heeft nog plaats genoeg. Als we willen kunnen we dezelfde dag nog mee (en dat in het hoogseizoen, nou ja, 2-3 duizend toeristen op jaarbasis ....) Niet alleen blijkt het kopen van de tickets een eitje, ook wil het toeval dat we in de office van Trigana een soort van travelagent tegen het lijf lopen. Deze boekt toers voor een Nederlandse orgainsatie (Arcadia reizen te Alkmaar) en kocht net tickets voor een grote groep Spanjaarden. Via hem kwamen we aan een goede gids, al duurde de onderhandelingen over de prijs en voorwaarden wel zo'n drie uur.

Van 15 miljoen Rupiahs kwamen we uiteindelijk uit op 6 miljoen en tijdens de onderhandelingen kwamen alle onderhandelingstruken die ooit beschreven staan over de tafel (oke, van twee kanten). Natas zie met enige herhaling dat Klaas Schaap (trainer van onderhandelingstechnieken) trots op haar zou zijn en we vormden samen een aardig duo...

Dus de dag erna dan eindelijk naar de Baliem vallei. Met de altijd betrouwbare Trigana Air... (wel gave snack, GROENE cake, heerlijk) kwamen we na een korte vlucht aan in Wamena alwaar de gids op ons zou wachten. Op het vliegveld waren we twee meiden tegengekomen die in Wamena werkten voor de missie (ja, ja het bestaat nog...) en met hen stonden we dan ook in de bagage afhaalruimte. De gids zocht echter naar twee mensen en dus....gingen we zelf maar op zoek naar een hoteletje. Net geboekt kwam de gids aanlopen (Wamena is niet zo groot en het aantal hotels beperkt dus hij had ons zo gevonden). Kipenus (ja , je spreekt het echt uit als keep-penus) bleek zo ongeveer een rasta versie te zijn van een Papuaan, kwam met ons kennismaken en de trekking doorspreken. Het zou de eerste zijn van vele ontmoetingen met hem. Tot het moment van vertrek heeft hij zich over ons 'ontfermd' , gewild en soms ongewild...Op de meest rare momenten kwam hij weer opdagen om 'iets ' te overleggen en meestal nam hij dan wel weer 1 van zijn familie leden mee (die of porter waren of cook man zoals ze de kok zo mooi noemen), Soms hadden we echt geen idee waarvoor hij kwam en wat hij nu precies wilde...Soms was het om door te spreken wat we de dag ervoor ook al hadden doorgesproken, soms om te kijken of hij nog iets voor ons kon doen en soms ...zomaar? Maar, eerlijk is eerlijk, hij was betrouwbaar, heeft ons onderweg van alles laten zien en uitgelegd en ik zou hem zeker durven aanraden, met al zijn eigenaardigheden. We hebben genoeg mensen gesproken die een 'mindere' gids hadden. En wat ons enorm aansprak, hij is een originele Lani (een van de stammen in de vallei) en werkt met alleen maar Papuanen, waardoor het geld wat ze verdienen ook in de vallei blijft en niet naar Java (of westerse investeerders) verdwijnt.

Dag 1 van de trekking

Keurig om 8 uur worden we opgehaald om vervolgens eerst naar de lokale markt te gaan om vers groente en fruit te kopen voor onderweg. Nou ja markt....op de vieze straat zitten vrouwen in de modder om hun waar uit eigen tuin te verkopen, maar verser dan dit kan het niet en onze cookman, Lendi, begreep verdomd goed dat alles nog goed moest worden schoongemaakt en doorgekookt omdat onze zwakke maagjes anders niet tegen dit voedsel konden. Ook hier moet overal uitvoerig worden onderhandeld en dus gaan we een uurtje later weer verder met de auto die ons naar het einde van de weg brengt. Ja , letterlijk tot het einde van de weg want door een aardverschuiving is de weg geblokkeerd en moeten we het laatste stuk lopen tot aan het eigenlijke beginpunt van de wandeling, Kurima, in het zuiden van de Baliem vallei. Na de eerste controle post van de militairen (Natas moet op de foto van een van de militairen en staat nu voor altijd op de mobiel van een Indonesische soldaat. Er volgen nog vele foto's de komende dagen. Ik voel me wat achtergesteld, want met mij wil blijkbaar niemand op de foto....)), gevolgd door de eerste controlepost van de politie, beginnen we dan eindelijk aan de echte wandeling. Wandelingen in de Baliem vallei gaan of recht omhoog, of recht naar beneden, maar zelden vlak...en vaak over kleine paadjes vol modder en dus wordt het best even afzien voor deze flatlanders. Maar Kipenus laat ons onderweg van alles zien (natuurlijke medicijnen en zelfs pleisters gemaakt van blaadjes), we komen de eerste mannen met peniskokers tegen en wandelen dwars door dorpjes waar de tijd heeft stilgestaan.

Mensen leven hier nog in rietenhuisjes, mannen leven in het mannenhuis en de vrouwen apart in een vrouwenhuis samen met de varkens en ze hebben , laat ik zeggen, iets andere hygiensche standaarden dan wij...Alle Papuanen ruik je dan ook van afstand en dan hebben ze allemaal de gewoonte om als ze je tegenkomen steeds je een hand te geven (en soms drukken ze ook hun lijf tegen je aan, ja ook de mannen met de peniskokers!). We verheugen ons dan ook al op de slaapplaatsen want we slapen bij deze mensen in hun dorpjes in wat zij een teachers house noemen, of een guesthouse....Bij het binnenlopen van het dorpje waar we slapen, Kilise, blijkt dat reuze mee te vallen. Speciaal voor toeristen hebben ze in ieder geval 'lege' hutjes staan, zonder varkens etc. Op de grond een rotan vloer en daar mogen wij op slapen op een (heel dun) matje, lekker slapen op de vloer dus. Water vanaf de berg komt binnen in een rieten hutje dat dienst doet als washok, LUXE!!!! De kok blijkt heerlijk te kunnen koken en de avond is zo voorbij en we duiken het bed in, nou ja, de vloer op.

Dag 2

In de ochtend wachten de kinderen ons al weer op. Tijdens alle dagen zullen we steeds opnieuw weer kinderen om ons heen hebben. Zodra je in de buurt van een dorpje komt lopen ze met je mee, houden je hand vast en vinden het prachtig om op de foto te mogen (en nog mooier om deze terug te zien). Ik wordt uitgenodigd om mee te volleyballen met een klein lek balletje en al snel ben ik het middelpunt van talentvolle jongens van 8-10 jaar. Ze vinden het prachtig om het mij moeilijk te maken en smashen er op los. Een aantal waren echt goed en dat met zo'n klein lek balletje. Een plannetje vormde zich in mijn hoofd en als we terug zijn in Wamena ben ik een echte voleybal gaan kopen die de gids op de volgende trekking in dat dorp aan deze jongens zal geven. Hun talent en enthousiasme verdient het!

Na het ontbijt (boterhammen met pindakaas!!!!!, Natas met een grote glimlach en nasi goreng) vertrekken we naar de volgende plaats, Siokosima. Voordat we echt vertrekken mogen we nog bij de dorpoudste van een het dorp naar binnen, een oude man van een jaar of tachtig . Hij blijkt nog volop gevochten te hebben tegen andere stammen in zijn tijd als chief en zijn tegenstanders nog te hebben opgepeuzeld. Ik zit gewoon in een hutje met een echte kannibaal en als dan blijkt dat deze man nog de resten van zijn overwonnen tegenstanders als een soort van trofee achter in zijn (kleine) hutje bewaart dan gaat er toch een rilling door je heen.

De tocht dan: eerst een stijle afdaling, dan een gammele hangbrug over de Baliem rivier (die erg ruig is en een perfecte raft rivier zou zijn...) om dan weer te mogen stijgen. Gedurende de gehele dag zullen de porters hun toegevoegde waarde bewijzen. Niet alleen zeulen zij alle spullen mee, maar op alle steile, modderige, of voor ons gevoel onmogelijk stukken (het lijkt soms wel klimmen ipv wandelen) helpen ze ons om veilig verder te komen. Dat niet alleen, ze blijken van zingen te houden en de hele dag (en avond en de dagen erna) wordt er volop gezongen. Overal betaal je goud geld voor dit soort traditionele voorstellingen, maar wij worden er de hele dag gratis op getrakteerd . Uiteraard moeten wij ook zingen en vooral Guus Meewis ‘Brabant' doet het goed...

Als we aankomen begint het feest pas echt...Als we zitten te kaarten op het grasveld voor de hut komen de mannen met peniskokers naast ons zitten (oke, tegen ons aan) om mee te kijken en als de gids er bij komt dan spelen zij met de overige kaarten een net verzonnen spel. Nooit eerder heb ik geklaverjast met uitzicht op en zittend tegen peniskokers met ballen eronder...

Het went snel en al snel kijk je niet meer op kruishoogte! Hierna begin ik weer aan een partijtje volleybal waar zo ongeveer iedereen van 16 jaar en ouder aan meedoet en Natas doet allerlei Papuaanse spelletjes met de kinderen die jonger zijn. Na een half uur gaan de spelletjes over in zingen en luisteren wij naar hun liedjes. Om en om klinken de Hollandse en Papuaanse liederen door de vallei en vooral hoofd ,schouders, knie en teen doet her erg goed. Eerlijk is eerlijk, hun liedjes klonken toch beter (alles meerstemmig). Met een lach op ons gezicht gaan we eten en de lach blijkt de volgende ochtend nog steeds aanwezig. Wat een gave middag/avond, dit zullen we echt NOOIT vergeten.

Dag 3

We beginnen met een korte afdaling waarna we, na weer een hangbrug, aan een lange klim van zo'n twee uur beginnen met heel veel modderstukken. Uitgeput, ondanks de hulp van de porters komen we boven en zijn blij dat we nog een uurtje moeten lopen tot aan de plaats waar we zullen overnachten. Hier hebben we eerst lunch en daarna krijgen we een rondleiding door het dorp en maken nog een mooie wandeling van zo'n 2.5 uur heen en weer naar het volgende dorp. Onderweg weer veel ontmoetingen met locals en heel veel kinderen, prachtige vergezichten en weer heel veel modder...In het dorp blijkt dat veel mensen al op weg zijn naar het festival dat de dag erna verderop in de vallei plaats vindt en het dorp maakt een lege indruk. Daarnaast worden we toch wat moe van de pittige wandeling, het slapen op de grond en zo langzamerhand worden we toch ook wel wat vies van al die varkens in de husjes, de mensen die stinken en je toch steeds handen geven enook wij gaan wat ruiken zullen we maar zeggen. We zijn toe aan een bad of douche en vinden het niet erg dat we de dag erna weer terug gaan naar Wamena. 4 dagen is genoeg en als we langer zouden gaan dan hadden we graag nog naar een ander gedeelte van de vallei gegaan.

Dag 4

Zingend verlaten we het dorp en zingend lopen we de gehele weg. Niet alleen wij vinden het lekker om terug te gaan, maar ook de gids, de cookman en de porters lijken blij. De wandeling van zo'n uur of vier gaat dan ook snel en voor we het weten staan we weer bij de aardverschuiving en wachten we op de auto die ons terug gaat brengen naar Wamena. We springen snel zelf onder de douche en geven ook mijn rugzak maar even een beurtje. Een van de porters heeft deze 4 dagen gedragen en op de een of andere manier heeft mijn rugzak zijn nogal duidelijk luchtje overgenomen.... Het is heerlijk om weer een douche te hebben (jawel, hier wel!) en een echt bed en hoewel het hotel niet heel luxe is en de kamer niet bijzonder, voelt het aan als een klein paleisje, heerlijk!

Het Baliem festival

De volgende dag gaan we met Kipenus naar het festival. Dit festival is georganiseerd door de Indonesische overheid en is bedoeld om het tourisme naar Papua te bevordenen. Vanuit alle hoeken van de vallei komen stammen in traditionele kleidng naar dit festival om hun traditionele dansen te vertonen, Mock war games (nepgevechten) uit te voeren en demonstraties te geven van speerwerpen, boogschieten en traditionele muziek. Dus mannen in peniskokers en vrouwen in strooien rokjes en de gehele dag de ene na de andere tribe die hun kunstje laat zien...

Je voelt al aan dat wij wat gemengde gevoelens hadden hierbij. In de dorpen lopen eigenlijk alleen nog de oudere mannen en vrouwen in de tradionele kleding (op de nog echt geisloeerde regios na) en de jeugd in gewone kleding. Voeg daar aan toe dat alle toeristen op een speciaal gebouwde tribune mochten plaatsnemen en de lokale bevolking daaronder of daarnaast (en op zeer hardhandige wijze op hun plaats werd gehouden door de aanwezige militairen) dan voelt het toch een beetje als aapjes kijken, de Indo versie van Disneyworld en niet als de echte wereld. Aan de andere kant is het wel een unieke manier om alle stammen te zien in hun originele uitdossing in 1 dag, terwijl je anders 6 maanden nodig zou hebben. De stammen krijgen er redelijk voor betaald en ze lijken het wel naar hun zin te hebben.

Om drie uur komt de gids ons halen en wil met ons praten. Er is 'iets' gebeurd in Wamena en we moeten terug. In de auto kan hij meer praten , maar we moeten meteen mee. In de auto krijgen we versie 1 van het verhaal te horen. In Wamena zou ruzie uitgebroken zijn, waarbij iemand van de ene stam vermoord zou zijn en men zou wraak willen nemen op iemand van de andere stam. Nog altijd is de oude gewoonte van bloedwraak niet uit de cultuur verdwenen en ze zijn bang dat met behulp van de moderne mobieltjes wel eens de pleuris zou kunnen uitbreken op het festival, waar deze stammen uiteraard ook vertegenwoordigd zijn. In de auto hangt een rare sfeer en de chauffeur en de gids zijn gespannen. In Wamena aangekomen blijkt dat alle winkels gesloten zijn, de markt is leeg en er rijden geen betjaks (fietstaxis) en de politie rijdt patrouilles met sirenes. Op de hoek van de straat van het hotel wordt een kruispunt geblokkeerd door de militairen en we worden snel bij het hotel afgeleverd.

Na een uurtje komt de gids weer terug met een nieuwe versie van het verhaal die later ook door andere bronnen wordt bevestigd. Vlakbij het hotel is een demonstratie geweest van de vrijheidsbeweging voor Papua die naar een zelfstandig Papua streeft. Tijdens deze demonstratie is de Papuaaanse vlag vertoond en dat is voor de militairen reden genoeg om deze man dood te schieten. Hierna braken uiteraard rellen uit en is er met stenen en hout gegooid. In 2000 leidden dit soort taferelen nog tot 38 doden (vnl onder de Javaanse bevolking) maar nu bleef de schade tot 1 dode 'beperkt'.

Het is een rare gewaardwording en een confrontatie met de andere cultuur en besturing van een land....en het zet je wel enorm aan het denken. Goed en kwaad zijn hier niet zo eenvoudig en wij zijn wel snel geneigd om te oordelen vanuit ons gezichtspunt, maar begrijpen doe ik het niet!

De laatste dag hebben we nog een trekking gemaakt door de jungle, een mummie in een van de dorpen bezocht (hmmm, voor 10.000 rupiahs halen ze de mummie even naar buiten en zetten hem op een stoeltje zodat je voor 30.000 een foto kan maken, bit of a tourist trap!). De wandeling is mooi, maar wel weer recht omhoog en naar beneden en leidt naar een soort van zoutbron, waar ze de stam van een bananenboom in weken totdat deze het zout opneemt om deze latere weer in gerechten mee te koken. Het bleef relatief rustig in Wamena al hing er de gehele dag wel een ‘andere' sfeer dan de dagen ervoor en het zou ons niet verbazen als er binnenkort een vervolg komt...

Na het verlaten van de Baliem vallei hebben we nog 1 nacht doorgebracht in Sentani voordat we het vliegtuig hebben gepakt naar Bali. Na de inspanning en de viezigheid van de Baliemvallei even strand, surfen, rijstvelden en duiken. Als we tijd genoeg hebben gaan we daarna nog naar Lombok door om een vulkaan te beklimmen.

Papua, we hadden het niet willen missen! Een prachtig land met hele lieve mensen, geweldige kinderen en waar je nog steeds een blik op de traditionele cultuur kunt werpen, maar we vinden het ook wel heerlijk om nu naar hygienischer oorden af te reizen!